Sỏi thận Canxi Oxalat và những điều bạn cần biết

Canxi hay oxalat là các chất có trong thực phẩm được sử dụng hằng ngày. Tuy nhiên chúng lại có thể trở thành những tinh thể qua quá trình tiêu hóa, và tích tụ lâu ngày sẽ tạo thành sỏi. Vậy có cách nào để phòng ngừa chứng sỏi canxi oxalat, hay còn được nhiều người gọi là sỏi thận oxalat canxi không?

1. Sỏi thận canxi oxalat là gì?

Trong số 4 loại sỏi thận mà chúng ta thường nghe nhắc đến là sỏi canxi, sỏi uric, sỏi cystein và sỏi struvite thì sỏi chiếm tỷ lệ cao hơn cả là sỏi canxi. Tuy nhiên có rất nhiều người nghĩ rằng sỏi canxi điều trị rất dễ. Và đây chính là quan niệm cực kỳ sai lầm có thể gây nguy hiểm cho bản thân bạn.

Sỏi canxi được chia làm 3 loại chính là: canxi oxalat, canxi carbonat và canxi photphat. Sỏi canxi có thể chỉ đơn thuần là 1 trong 3 loại, hoặc dưới dạng hỗn hợp canxi, hoặc dạng canxi hỗn hợp kết hợp nhiễm khuẩn rất nguy hiểm. Đây chính là dạng sỏi san hô mà chúng ta vẫn hay thường gọi.

Trong đó, sỏi thận oxalat canxi là loại sỏi đơn độc, rất cứng và chiếm tỷ lệ tới 80% trong các loại sỏi. Những viên sỏi này được hình thành trong một quá trình lâu dài dưới sự giúp sức của chất kết dính mucoprotein.

Chúng tích tụ các tinh thể hòa tan trong nước như oxalat, canxi. Thường sỏi thận oxalat canxi ít gặp ở trẻ em và phụ nữ hơn đàn đông. Độ tuổi mắc phải dao động trong khoảng 30 – 60 tuổi. Độ nghiêm trọng của bệnh còn phụ thuộc vào mức độ và kích thước của viên sỏi quy định.

2. Nguyên nhân gây sỏi thận canxi oxalat

Nguyên nhân gây bệnh từ bên trong là do rối loạn trong chuyển hóa các chất hoặc rối loạn nội tiết. Ngoài ra, chúng ta còn có thể mắc bệnh sỏi thận oxalat canxi từ rất nhiều nguyên nhân bên ngoài như là:

• Thực phẩm: Những thực phẩm chứa nhiều axit oxalate, protein, canxi… là một trong những nguyên nhân chính gây nên sỏi thận.
• Môi trường: Khí hậu khô nóng hoặc làm việc trong không gian chật hẹp, bí bách, căng thẳng sẽ khiến cho cơ thể chúng ta tiết nhiều mồ hôi. Từ đó dẫn tới nước tiểu bị cô đặc và trong thời gian dài sẽ gây nên sỏi. Một số nghề nghiệp thường hay mắc phải là: công nhân xây dựng, ngư dân, bác sĩ…

Công nhân xây dựng là nhóm đối tượng dễ mắc phải sỏi thận.

3. Phòng ngừa bệnh sỏi thận canxi oxalat

Mốt quan hệ giữa oxalat và sỏi thận

Axit oxalic hay oxalat hấp thu từ chế độ ăn sẽ được lọc và đào thải gần như hoàn toàn thông qua đường nước tiểu. Tuy nhiên, nếu nồng độ nước tiểu quá cô đặc hoặc quá nhiều axit, thì oxalat sẽ phân hủy, kết tủa với ion canxi và tạo thành sỏi trong thận.

Phòng ngừa sỏi thận canxi oxalat

Các nhà khoa học từ lâu đã luôn đặt câu hỏi, rằng liệu chế độ ăn có chứa nhiều axit oxalic hay oxalat có làm thúc đẩy quá trình hình thành sỏi thận hay không? Theo một nghiên cứu được đăng trên tạp chí chuyên khoa Kydney International năm 2011 cho thấy, phần lớn lượng oxalat có trong thức ăn được hấp thụ qua ruột rồi gần như đào thải hoàn toàn qua nước tiểu.

Cũng chính bởi lý do ấy mà các bác sĩ khuyến cáo bệnh nhân dù mắc sỏi thận loại nào đi chăng nữa cũng cần tránh ăn các thực phẩm chứa nhiều oxalat. Và dưới đây là những loại thực phẩm mà bệnh nhân nên tránh, và ngay cả bạn cũng nên hạn chế nếu lo lắng nguy cơ mắc sỏi thận oxalat.

Thực phẩm có protein

Có một số loại hạt chứa oxalat và góp phần tạo nên axit oxalic, từ đó dẫn đến sỏi thận. Một lượng lớn oxalat hòa tan trong dạ dày đã được phát hiện có trong trong hạt thông (Pine nuts), quả hạnh, đậu Brazil. Trong những loại hạt kể trên thì hạt thông có hàm lượng oxalat cao nhất, 581mg oxalat/ 100g hạt. Hàm lượng rất thấp xuất hiện ở quả hồ trăn (Pistachio nuts) và hạt dẻ, ở mức dưới 85 mg oxalat/ 100 g hạt. Còn đậu phộng, bơ đậu phộng, hạt điều thì vào khoảng 147 đến 250 mg oxalat/ 100 g hạt. Ngoài ra, đậu nành và đậu hũ cũng là những loại thực phẩm chứa nhiều oxalat.

Trái cây

Có một số loại trái cây dày cơm chứa axit oxalic là quả dâu tây, việt quất, mâm xôi. Để có chế độ ăn ít axit oxalic thì bạn nên tránh ăn các loại vỏ cam, chanh. Đặc biệt cũng phải tránh cả những loại chất chiết xuất từ các loại vỏ này để lấy hương vị. Một số loại trái cây khác có chứa axit oxalic là: nho, cam, mận, cây đại hoàng. Để tránh mắc sỏi thận thì bạn nên hạn chế dùng những loại hoa quả kể trên trong khẩu phần ăn.

Rau củ

Ngọn của cây củ cải đường, cải xoăn, cải thìa, rau diếp, đậu bắp… là các loại rau củ có chứa hàm lượng axit oxalic rất cao. Ngoài ra, các loại rau xanh khác chứa hàm lượng thấp hơn là cần tây, đậu xanh, tiêu xanh… Một số loại củ quả màu sắc sặc sỡ cũng có chứa nhiều axit oxalic là cà chua, cà rốt, cà tím, quả bí…

Ngọn cây củ cải đường có chứa hàm lượng axit oxalic rất cao.

Lương khô

Bạn nên tránh sử dụng những loại thức ăn làm từ lúa mì như là các loại ngũ cốc, bánh mì, bột mì.

Một số loại thực phẩm khác

Một chế độ ăn giảm axit oxalic hoàn chỉnh cũng có những loại thức uống mà bạn nên tránh, đó là chocolate, trà, cola, đồ uống pha rượu mạnh với nước hoa quả…

Để tránh dư thừa lượng axit oxalic hay oxalat vào cơ thể, chúng ta cần có biện pháp hạn chế các loại thức ăn nước uống đã được chỉ ra ở trên. Việc ấy sẽ giúp bạn ngăn ngừa nguy cơ bị sỏi thận canxi oxalat, cũng như khả năng tái phát sau khi điều trị.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.